سوء مصرف مواد در حاملگی

با توجه به خطرات ناشی از مصرف مواد در دوران حاملگی ، هر زنی که حامله می شود یا تصمیم به بارداری می گیرد باید در جهت کم کردن و قطع این مواد تشویق شود.مصرف مواد و داروها در دوران حاملگی به لحاظ ایجاد عوارض ساختاری و همین طور عوارض ترک پس از زایمان باید مورد توجه خاص قرار بگیرند.از آنجائیکه مصرف مواد و داروهای قانونی و غیر قانونی در این دوران حیاتی به سبب آسیب های آتی آن بسیار مهم می باشد، آشنایی با این عوارض می تواند کمکی در جهت کمتر شدن مصرف باشد.  

مواد قانونی 

کافئین: موجب به تاخیر انداختن لقاح،کاهش وزن نوزاد در زمان تولد و افزایش ضربان قلب می شود و در حین بارداری باید خیلی کم مصرف شود. داروهایی که بدون نیاز به نسخه مصرف می شوند(مانند ضد دردهای خفیف)باید در حداقل میزان مصرف شوند.  

 نیکوتین:  زنان حامله سیگاری باید بدانند هر سیگاری که مصرف می کنند بر روی سلامتی فرزندانشان تاثیر می گذارد.منواک*سیدکربن باعث کاهش اک*سیژن رسانی به جنین شده و خطر نوزاد کم وزن را افزایش می دهد(نوزادان مادران سیگاری حداقل 200 گرم وزن کمتری از نوزادان مادران سیگاری دارند)خطر مرگ ناگهانی نوزاد(حداقل 4/4 برابر) ،سقط خود بخود، نارسایی جفت، جفت سر راهی و خونریزی داخل رحمی در مادرانی که مصرف سیگار دارند زیاد IQ است.در این نوزادان خطر کم شدن به میزان 4 تا 8 امتیاز نیز وجود دارد.خطر بروز بیماری کم توجهی- پر تحرکی با مصرف سیگار بالا می رود.   

داروهای آرامشبخش-خواب آور(بنزودیازپین ها): مصرف داروهای این دسته چون دیازپام، اک*سازپام، لورازپام منجر به بروز عوارضی چون شکاف کام و شکاف لب می شود.چنانچه در سه ماهه دوم و سوم استفاده شود منجر به نارسایی تنفسی و ضعف، بی حالی در نوزاد خواهند شد.مصرف گاه گاهی در سه ماهه دوم و سوم برای دوره های اضطراب یا سایر مواد لازم تحت نظارت پزشک مشکل ساز نخواهد بود. 

مواد غیر قانونی  

مواد غیر قانونی بر سلامت مادر و جنین اثرات هولناکی خواهد داشت.بسیاری از زنانی که این مواد را مصرف می کنند دچار قطع قاعدگی شده و بنابراین تشخیص حاملگی و مراقبت های دوران بارداری به تاخیر خواهد افتاد. 

الکل: مصرف الکل بر روی جنین عوارض متعددی ،از رشد داخل رحمی به تاخیر افتاده تا سندرم کامل جنین الکلی خواهد داشت.در این سندرم رشد کودک دچار تاخیر شده، عوارض قلبی عروقی و ضایعات صورتی جمجمه ای گریبان گیر نوزاد خواهد شد.مشکلات هوشی، عوارض مغزی، کوچکی سر از جمله عوارض مصرف الکل در دوران بارداری می باشد.مصرف الکل منجر به سقط های مکرر نیز می شود.   

مواد افیونی(اپیوئیدها): مواد افیونی به راحتی از سد جفتی می گذرند و موجب بروز وابستگی در نوزاد می شوند.اگر مادر دچار علائم ترک شود، امکان بروز سقط یا زایمان زودرس پیش می آید.در بهترین حالت باید زن حامله دو ماه آخر بارداری را پاک باشد تا در بچه علائم ترک مشاهده نشود.در مواردی که هروئین مصرف می شود برنامه نگهدارنده متادول بسیار کم خطرتر می باشد . شدت علائم ترک در نوزاد بستگی به میزان ماده مصرفی مادر و مدت زمان مصرف او دارد. نوزادی که از مادر وابسته به دنیا می آید به عوارض زیر مبتلا خواهد بود :   

لرزش ،گریه های بلند، کاهش خواب و اشتها ، خمیازه، عرق کردن و عوارض پوستی خطر مرگ ناگهانی نوزاد نیز بالا خواهد بود.  

آمفتامین و کوکائین: مصرف کوکائین و مواد محرک موجب مرگ و میر حواشی زایمان می شود. به دلیل اختلال در جریان خون جفت و کمتر رسیدن غذا و اک*سیژن به جنین وزن بچه کم شده، فشار خون و ضربان قلب جنین بالا خواهد رفت ،تولد نارس، سقط خودبخود، جفت سر راهی و کنده شدن جفت از عوارض مصرف کوکائین می باشد. 

بدلیل بروز مرگ ناگهانی نوزاد که در روز سوم تولد به حد اکثر می رسد قطع سریع کوکائین توصیه می شود.

منبع: اداره پیشگیری و درمان سوءمصرف مواد وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشکی